1050 rocznica Chrztu Polski
oraz informacje o przynależności parafialnej i diecezjalnej Wojewódek
źródło:Chrzest Polski Jana Matejki
(oryginalny tytuł „Zaprowadzenie chrześcijaństwa. R.P. 965”)
W tym roku przypada 1050 rocznica Chrztu Polski, który miał miejsce w 966 roku, kiedy to władca Polan - Mieszko I oraz jego dwór - przyjęli chrzest, co zapoczątkowało chrystianizację ziem polskich. Dokładna data nie jest znana, jednak wielu historyków uważa, że mogło to być 14 kwietnia. W tym dniu 1050 lat temu przypadała Wielka Sobota - a podczas nabożeństwa w to święto odbywały się w średniowieczu w innych państwach podobne wydarzenia.
Również miejsce przyjęcia chrztu przez Mieszka I budzi wątpliwości wśród historyków, zakłada się kilka miejsc także poza Polską, jednak ostatnio przyjmuje się, że mogło to być w Gnieźnie, Poznaniu - Ostrów Tumski lub Ostrowie Lednickim. Ponieważ chrzest przyjęty przez władcę Polan był dobrowolny a nie wymuszony, najprawdopodobniej odbył się na obszarze władanych przez plemię Polan.
Więcej o obchodach tej rocznicy przeczytać można w artykule - Chrzest Polski oraz na stronach poświęconych 1050 rocznicy Chrztu, m.in.:
Rocznica ta jest dobrą okazją aby sprawdzić do jakich parafii i diecezji należały Wojewódki na przestrzeni wieków u progu chrześcijaństwa w tworzącym się państwie polskim.
Przynależności parafialnej i diecezjalnej Wojewódek
Przynależność do parafii
Wojewódki od samego początku istnienia parafii w Sokołowie, znajdowały się w strukturach tej jednostki organizacyjnej Kościoła katolickiego.
W dniu 12 maja 1415 r. w Sokołowie wybudowany został pierwszy kościół ufundowany przez dziedzica tej wsi - Mikołaja Sepieńskiego, doradcę i sekretarza wielkiego księcia Witolda. Pierwszy kościół był pod trzema wezwaniami Trójcy Przenajświętszej, św. Michała Archanioła oraz św. Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy. W 1424 r. dzięki staraniom Mikołaja Sepieńskiego wieś Sokołów otrzymała prawa miejskie.
Po Sepieńskich właścicielami miasta byli Sokołowscy, a po nich Kiszkowie. Jan Kiszka, starosta żmudzki i podczaszy litewski, w 1562 r. zamienił kościół katolicki na zbór ariański. Trwało to aż do 1592 r., kiedy to zmarł Jan Kiszka, a kościół sokołowski został zwrócony katolikom. W tym czasie zarząd i duszpasterstwo sokołowskiej parafii (miasto Sokołów i okoliczne wsie) administracyjnie zostały podporządkowane parafii w Suchożebrach.1
W 1632 r. zbudowano kolejny drewniany kościół pw. św. Małgorzaty i Michała Archanioła, spłonął on w 1798 r. Następną świątynię ufundował Michał Kleofas Ogiński – dziedzic miasta; powstał drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła, który 3 października 1817 roku doszczętnie spłonął. Kolejni dziedzice Sokołowa, Karol Kobyliński i jego żona Franciszka Wojewódzka ufundowali w latach 1820-1826 niewielki, murowany kościół, pw. św. Michała Archanioła. Kościół ten przetrwał do czasów II wojny światowej i w nocy z 26 na 27 lipca 1944 roku legł w gruzach, zbombardowany przez lotnictwo sowieckie. Po zniszczeniu świątyni nabożeństwa przeniesione zostały do kościoła św. Rocha, w którym w latach 1939-1944, przez całą okupację, składowano zboże przeznaczone na kontyngenty dla Niemców. Na miejscu zniszczonej świątyni parafialnej w 1948 roku przystąpiono do wznoszenia obecnego kościoła pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Na mocy Bulli Jan Pawła II „Totus Tuus Poloniae Populus” w dniu 25 marca 1992 roku kościół ten został podniesiony do godności konkatedry.
Przynależność diecezjalna i metropolitalna
W początkach chrześcijaństwa tereny nasze znajdowały się w granicach biskupstwa poznańskiego, które podległe było bezpośrednio Stolicy Apostolskiej.
Ziemie na pograniczu Podlasia należały do parafii łacińskiej i wraz z nią zmieniały swoją przynależność kościelną. Częściowo tereny te obejmowała swym zasięgiem diecezja płocka. Władza biskupów płockich była tu jednak jedynie formalna, a w okresie władania książąt halicko-włodziemierskich w ogóle nie była wykonywana.
W XII i XIII wieku ziemie te podlegały biskupstwu w płocku i arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu.2
W 1424 r. parafię w Sokołowie założył (erygował) biskup włodzimierski3 Grzegorz. W 1425 terytorium diecezji włodzimierskiej włączono do diecezji łuckiej4 (zwanej też łucko-brzeską5). Diecezja włodzimierska podlegała do 1414 metropolii halickiej6, czyli do czasu jej likwidacji, a następnie podlegała pod metropolię lwowską7. W 1459 nastąpiło poddanie biskupstwa łuckiego pod zwierzchnictwo metropolii lwowskiej (do XVI wieku)8.
Na pewno w 1567 r. diecezja łucka była podległa (czyi była sufraganią)9 metropolii Gnieźnieńskiej10, a w 1772 r. podporządkowana była ponownie metropolii lwowskiej11. Według innych źródeł od końca XVI w. biskupi łuccy na Wołyniu rozpoczęli zabiegi zmierzające do przyłączenia się do metropolii gnieźnieńskiej, co miało miejsce w następnym stuleciu,12 a w 1772 r. diecezja łucka nadal podporządkowana była metropolii gnieźnieńskiej13 14.
Sokołowska parafia należała do diecezji łuckiej od XV do XVIII w., później (od początku XIX w.) do diecezji janowskiej, czyli podlaskiej.
Zmiany granic państw dokonane w wyniku trzech rozbiorów Polski wymusiły również zmiany granic jednostek administracji kościoła rzymskokatolickiego. W 1798 r. diecezja łucka została złączona z diecezją żytomierską15, utworzona w ten sposób przez papieża Piusa VI diecezja łucko-żytomierska, podlegała metropolii mohylewskiej16 17 w Rosji. Część diecezji leżąca po lewej stronie Bugu znalazła się w zaborze austriackim18. W 1805 r. papież Pius VII bullą „Quemadmodum Romanorum Pontificum”, powołał diecezję lubelską, w której znalazły się tereny sokołowskiej parafii. Diecezja ta podlegała pod metropolię lwowską.19
Już w 1818r. na mocy bulli papieża Piusa VII Ex imposita Nobis w celu dostosowania granic kościelnych do granic województwa podlaskiego uwtorzono diecezję janowską (podlaską) ze stolicą w Janowie Podlaskim, wyodrębniając ją z diecezji lubelskiej20. Diecezja podlaska czyli janowska podległa była metropolii warszwskiej, liczyła 11 dekanatów, parafia w Sokołowie znajdowała się w dekanacie węgrowskim.21
Przesłanki nowej organizacji kościelnej zawarte zostały w Konstytucji Królestwa Polskiego z 1815, której art. 14 przewidywał liczbę diecezji obrządku łacińskiego równą liczbie województw. Diecezja janowska została zlikwidowana przez cesarza Aleksandra II w 1867 roku i włączona ponownie do diecezji lubelskiej. Było to następstwem upadku powstania styczniowego.22
W 1880 papież Leon XIII zdecydował, że administratorem apostolskim diecezji janowskiej będzie każdorazowo biskup lubelski. W 1889 złączył jej terytorium z terytorium diecezji lubelskiej. W latach 1867 – 1918 diecezja lubelska składała się z 19 dekanatów, w tym sokołowskiego (w guberni siedleckiej, od 1912 w lubelskiej).23
Diecezja podlaska przywrócona została w dawnych granicach bullą Commissurum humilitati nostrae papieża Benedykta XV z 24 września 1918, stając się częścią metropolii warszawskiej24 25. W 1923 Pius XI bullą Pro rectius et utilius przeniósł stolicę diecezji podlaskiej z Janowa do Siedlec; zmieniono jej nazwę na diecezję siedlecką26.27 28
W wyniku zmian granic Polski, przeprowadzonych po zakończeniu II Wojny Światowej, diecezja siedlecka znajdowała się nadal w metropoli warszawskiej, nie zmieniło się to także po reformie w 1972 r. Od 1950 r. na ziemiach wschodnich zostały utworzone administracje apostolskie, w tym mi.in. w Drohiczynie (dla diecezji pińskiej)29. Terenem diecezji pińskiej pozostającej w granicach PRL zarządzał administrator apostolski rezydujący w Drohiczynie na terenie Polski. Ze względu na trudną sytuację polityczną, administratorzy apostolscy unikali nazwy Diecezja pińska i zamiast tego używali określenia Diecezja w Drohiczynie n. Bugiem. Funkcje administratorów pełnili kolejno: ks. infułat dr Michał Krzywicki (1950-1967) i ks. biskup Władysław Jędruszuk (1967-1991), który następnie został pierwszym biskupem drohiczyńskim.
W 1991 administracje apostolskie w Drohiczynie zostały podniesione do rangi diecezji. Pozostała przy Polsce część diecezji pińskiej utworzyła diecezję drohiczyńską.30 Została proklamowana przez Ojca Świętego Jana Pawła II dnia 5 czerwca 1991 r., podczas liturgii mszalnej na błoniach pod Białymstokiem, a powiększona 25 marca 1992 roku bullą Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae Populus. W jej skład weszły wówczas trzy dekanaty z diecezji siedleckiej: węgrowski, sokołowski, sterdyński oraz część dekanatów: liwskiego, łosickiego i janowskiego.31 Tą samą bullą papież powołał do istnienia metropolię białostocką, pod którą podlega djecezja drohiczyńska.
W tej chwili Wojewódki należą do parafi konkatedralnej pw. w. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Sokołowie Podlaskim w dekanacie sokołowskim, diecezji drohiczyńskiej, metropolii białostockiej32.
Przynależność parafialna, diecezjalna i metropolitalna:
~1000 r. – biskupstwo poznańskie
XII i XIII w. – biskupstwo płockie od 1075 r. - metropolia gnieźnieńska od 1000 r.
do 1425 r. – diecezja włodzimierska – do 1414 metropolia halicka, od 1414-1425 metropolia lwowska
od 1425 - diecezja łucka – od 1425 metropolia lwowska, od 1563
w 1567 – diecezja łucka – metropolia gnieźnieńska, do 1592 parafia Suchożebry
w 1772 – diecezja łucka – metropolia lwowska lub gnieźnieńska - w/g innego źródła
od 1798 – diecezja łucko-żytomierska – metropolia mohylewska
od 1805 – diecezja lubelska – metropolia lwowska
od 1818 do 1867 – diecezja janowska (podlaska) – metropolia warszawska – dekanat węgrowski
od 1867 – diecezja lubelska
od 1880 - administratorem apostolskim diecezji janowskiej zostawał każdorazowo biskup lubelski
od 1889 do 1918 - diecezja lubelska – dekanat sokołowski
od 1918 - diecezja podlaska – metropolia warszawska
od 1923 – diecezja siedlecka
od 25.03.1992 – diecezja drohiczyńska – metropolia białostocka – dekanat sokołowski, parafia konkatedralna Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny
Po trwających kilka tygodni ustaleniach udało się odszukać mapki obrazujące opisane powyżej przynależności.
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego około 1000 roku
w: STRUKTURY KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W POLSCE - Ewa Klima
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w XII - XIII w.
(kliknij obrazek, aby powiększyć)
źródło: wikipedia.pl
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1772 roku
w: STRUKTURY KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W POLSCE - Ewa Klima
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1825 roku
w: STRUKTURY KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W POLSCE - Ewa Klima
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1914 roku
źródło: www.dws.org.pl
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1923 roku
źródło: www.dws.org.pl
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1925 roku
w: STRUKTURY KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W POLSCE - Ewa Klima
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1930 roku
źródło: www.dws.org.pl
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w latach 1939-1945
źródło: www.dws.org.pl
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1945 roku
źródło: www.dws.org.pl
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1946 roku
w: STRUKTURY KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W POLSCE - Ewa Klima
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1972 roku
w: STRUKTURY KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W POLSCE - Ewa Klima
(kliknij obrazek, aby powiększyć)
źródło: wikipedia.pl
źródło: www.dws.org.pl
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 1992 roku
w: STRUKTURY KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W POLSCE - Ewa Klima
- Struktura terytorialna Kościoła katolickiego w 2004 roku
w: STRUKTURY KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W POLSCE - Ewa Klima
źródło: wikipedia.pl
źródłó: episkopat.pl
Komentarze
Kanał RSS z komentarzami do tego postu.