Воеводки (Wojewódki) – historia - Воеводки na Białorusi cz. 2

Od 1 lipca 1569 r. (unia lubelska1) do 5 sierpnia 1772 r. (podpisanie traktatu rozbiorowego - I rozbiór Polski2) w granicach Rzeczpospolitej Obojga Narodów3 znajdowały się 3 wsie o nazwie Wojewódki. W wyniku I rozbioru Polski, Witebsk i tereny wokół niego (w tym Воеводки) znalazły się w granicach Cesarstwa Rosyjskiego.

Kolejny raz, gdy te 3 wsie formalnie znalazły się w granicach jednego państwa był to okres od ...

26 lutego 1832 (król Mikołaj I Romanow zniósł konstytucję Królestwa Polskiego (Kongresowego) zastępując ją Statutem Organicznym, który likwidował Sejm i samodzielną armię, znosił unię międzypaństwową i włączał Królestwo do cesarstwa na zasadzie autonomii administracyjnej)4  do 29 marca 1918 r.5  w ramach Cesarstwa Rosyjskiego, pod panowaniem Rządu Tymczasowego Rosji, Republiki Rosyjskiej oraz Rosyjskiej Republiki Radzieckiej.

Menu artykułu:

Nazwa wsi | Położenie i ludność | Trojki NKWD | II Wojna Światowa | Zdjęcia archiw.

Pochodzenie nazwy wsi

Nazwa wsi pochodzi od rdzenia słowa "wojewoda", czyli dawnej nazwy oficjalnego urzędnika wojewódzkiego lub dowódcy straży książęcej (камандзіра княжацкай дружыны).

Położenie administracyjne i ludność wsi

Jak wynika z informacji, którą przekazała mi dyrektor Muzeum Historii Regionalnej rejonu witebskiego, Pani Larysa Pietrowna Jakowliewa, obecnie Wojewódki (Воеводки), w 2015 r. zamieszkuje 14 osób w tym 9 emerytów (пенсионеров), 4 osoby w wieku produkcyjnym (трудоспособных) i 1 dziecko(ребенок). We wsi znajduje się 10 zamieszkałych domów.

W XIX wieku wieś należała do wolostu Ostrowieńskiego w powiecie sienneńskim, guberni mohylewskiej (Сенненскага павета Магілёўскай губерні). Należała do prawosławnej parafii w Dorogokupowsku z cerkwią pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego (праваслаўнага Дарагакупскага прыхода Праабражэнскай царквы).

W 1909 roku wieś należała do Nowosielskiej wiejskiej gromady i liczyła 101 mieszkańców w 15 gospodarstwach (двароў).

W 1910 r. wieś Wojewódki była częścią Imperium Rosyjskiego, znajdowała się w guberni mohylewskiej (Могилёвская губерния), ujezd / powiat sieński lub sienneński (Сенненский уезд), wolost Ostrowski (Островенская волость6)(волость - w przedrewolucyjnej Rosji do 1929 r. niższa jednostka administracyjna i terytorialna, oddział powiatu, składająca się z kilku wiosek z otaczającymi gruntami)7 8.

Od 20.08.1924 roku wieś znajdowała się w sielsowiecie Rudakowskim (Рудакоўскім), w powiecie i guberni witebskiej. W 1926 r. Wojewódki zamieszkiwało już 111 mieszańców w 22 gospodarstwach. W 1933 roku do Wojewódek przesiedlono mieszkańców wsi Klimowo (Клімава), w 1936 roku – wsi Olegowo (Алегава), Polom (Палом), Ciareni (Цярэні), Łosie (Лосі).

W 1941 roku we wsi było 264 mieszkańców, zamieszkujących 88 gospodarstw.

W czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej niemieccy, faszystowscy okupanci (нямецка-фашысцкія акупанты) zniszczyli we wsi 9 gospodarstw. Na froncie zginęło 37 mieszkańców i 4 partyzantów. W walkach o wyzwolenie wsi w czerwcu 1944 roku zginęło 12 żołnierzy radzieckich, wśród nich Bohater Związku Radzieckiego A. P. Żastkow.

Po wojnie wieś odbudowano. Od 22.12.1960 roku znajdowała się ona w nowkinskim sielsowiecie. W 1969 r. we wsi mieszkało 219 osób w 80 gospodarstw.

Na dzień 01.01.2003 r. we wsi znajdowało się 13 gospodarstw zamieszkałych przez 18 mieszkańców.

Wieś znalazła się w składzie komunalnego unitarnego przedsiębiorstwa rolniczego (сельгас-праднрыемства) „Progres”.

Źródłem powyższych danych jest fragment z książki "Pamięć: Wіtsebskі rejon: Historyczno-dokumentalne kroniki miast i regionów Białorusi. Mińsk 2004, str. 735
(Статья из книги «Памяць: Віцебскі раён: Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / Уклад. У.І. Мезенцаў; Маст. Э.Э. Жакевіч. – Мінск: Мастацкая літаратура, 2004. » – С. 735.)

Trojki NKWD

Jak podaje białoruski „Memoriał”9 10 jeden z mieszkańców Wojewódek, rolnik Elewicz Trofim Leonowicz (Елевич Трофим Леонович) urodzony w 1873 roku (we wsi - д. Бузаны Бешенковичского) został aresztowany w dniu 20 listopada 1937 roku i skazany przez ("тройка" / „trojka”) „trójkę NKWD”.

Trójki NKWD, były komisjami powołanymi na mocy rozkazu, szefa NKWD (Nikołaj Iwanowicz Jeżow ros. Николай Иванович Ежов), nr 00447 z 30 lipca 1937 roku w celu szybkiego rozpatrywania spraw sądowych (sądownictwo doraźne) związanych z "elementami antyradzieckimi" i "antykomunistycznymi". Rozkaz tworzył „trójki NKWD” dla poszczególnych rejonów ZSRR, złożone z miejscowego oficera NKWD, przedstawiciela partii komunistycznej oraz rejonowego prokuratora. Komisja ta wydawała wyroki śmierci lub wyrok 8-10 lat Gułagu. Oskarżonego sądzono zaocznie, bez udziału obrońcy i oskarżyciela. Rozpatrywanie sprawy jednej osoby trwało ok. 10 minut.

Trójki NKWD, były komisjami powołanymi na mocy rozkazu, szefa NKWD (Nikołaj Iwanowicz Jeżow ros. Николай Иванович Ежов), nr 00447 z 30 lipca 1937 roku w celu szybkiego rozpatrywania spraw sądowych (sądownictwo doraźne) związanych z "elementami antyradzieckimi" i "antykomunistycznymi". Rozkaz tworzył „trójki NKWD” dla poszczególnych rejonów ZSRR, złożone z miejscowego oficera NKWD, przedstawiciela partii komunistycznej oraz rejonowego prokuratora. Komisja ta wydawała wyroki śmierci lub wyrok 8-10 lat Gułagu. Oskarżonego sądzono zaocznie, bez udziału obrońcy i oskarżyciela. Rozpatrywanie sprawy jednej osoby trwało ok. 10 minut.

„Trojka” skazała go 28 listopada 1937 roku, na podstawie art. 82 i 86 Kodeksu Karnego Białoruskiej SRR.

Artykuły te zawarte były w rozdziale dotyczącym przestępstw przeciwko postanowieniom administracji publicznej (ПРЕСТУПЛЕНИЯ ПРОТИВ ПОРЯДКА ГОСУДАРСТВЕННОГО УПРАВЛЕНИЯ)

Art. 82 dotyczył uchylania się od uczestnictwa w ochotniczych oddziałach, natomiast art. 86 dotyczył niezgłoszenia planowania pełnienia lub popełnionego przestępstwa z art. 79, 80, 85 niniejszego kodeksu (czyli, zamieszek, zniszczenia kolei i innych środków transportu i komunikacji, morderstw, podpaleń – art. 79, bandytyzmu i uczestnictwo w organizacjach zbrojnych – art. 80, fałszerstwo i sprzedaż monet i banknotów, bonów skarbowych, papierów wartościowych, biletów, znaków pocztowych).11

Wyrokiem wydanym przez „Trojkę NKWD” było 10 lat w obozie pracy przymusowej - ITL (ИТЛ  - Исправительно-трудовой лагерь12). Elewicz Trofim Leonowicz (Елевич Трофим Леонович) zrehabilitowany został 23 listopada 1963 przez Witebski Sąd Okręgowy/Obwodowy (Витебск.облсуд).13

II Wojna Światowa

1)
W okolicach Witebska pochowanych jest ponad 50 tysięcy żołnierzy i oficerów Armii Radzieckiej i partyzantów, w tym z okręgu Witebskiego 13 Bohaterów Związku Radzieckiego14. Jeden z nich pochowany jest w Wojewódkach,  w masowym grobie - st. porucznik (lejtnant, lejtenant) Żastkow Aleksandr Pietrowicz. (Гв. лейтенант Жестков Александр Петрович15 – в д. Воеводки).16

Na terenie wsi Wojewódki znajduje się obiekt historyczno-kulturalnego dziedzictwa Republiki Białorusi "Braterska mogiła" (kod 213D000270, kategorii 3, podlega pod Nowkinski wiejski Komitet wykonawczego, chroniona zarządzeniem № 02.11.07 / 1548 z dnia 09. 07. 2012 r.)

W braterskiej mogile nr 4434 (Братская могила №4434) we wsi Wojewódki (д.Воеводки) pochowanych jest 33 żołnierzy17 Armii Czerwonej. Zginęli oni w czerwcu 1944 roku podczas wyzwalania obwodu witebskiego z rąk niemiecko-faszystowskich najeźdźców, w tym Bohater Związku Radzieckiego Aleksandr Pietrowicz Żestkow.

Z informacji przekazanych przez dyrektor muzeum witebskiego dowiedzieć się można, że w książce "Zbiór zabytków historii i kultury Białorusi. Region Witebsk. Mińsk, "Biełsat im. P. Browka", 1985" str. 183-184 (Статья из книги «Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць. Мінск, “БелСЭ ім. П. Броўкі”, 1985», С.183-184), znajduje się następujący opis historii A. P. Żestkowa:

A.P. Żestkow urodzony się 26.07.1922 r. we wsi Slawcowa Melenkowska we włodzimierskim regionie i obwodzie. Od 1940 roku w Armii Czerwonej (Чырвонай Арміі). Od 1944 roku był członek KPZR18 19. W Wielkiej Wojny Ojczyźnianej walczył na Kalinińskim, 1-szym nadbałtyckim oraz 3-cim białoruskie froncie (Калінінскім, 1-м Прыбалтыйскім, 3-м Беларускім франтах).

Dowodził plutonem karabinów maszynowych 279-ego Gwardyjskiego Pułku Strzelców (279-га гвардзейскага стралковага палка), 91-ej Gwardyjskiej Dywizji Strzelców Duhawszynskich (91-й гвардзейскай стралковай Духаўшчынскай дывізіі)20, 39-tej Armii21. Starszy porucznik (Гвардыі лейтэнант) A. P. Żestkow wyróżnił się podczas operacji Witebsk-Orsza.

23 czerwca 1944 roku w czasie przełamania obrony wroga, w pobliżu wsi Karpowicz (в. Карпавічы), pluton stłumił 6 punktów ogniowych i zniszczył około 100 nazistów (гітлераўцаў). W pogoni za wrogiem, sforsował rzekę Lugosę (p. Лучосу) i umocnił się na jej lewym brzegu, gdzie zabezpieczał przeprawę pułku. 24 czerwca w pobliżu wsi Osinowka (в. Асінаўка) pluton zniszczył 5 stanowisk karabinów maszynowych (5 кулямётных кропак) i 130 hitlerowców.

25 czerwca w bitwie koło wsi Komary (в. Камары) w ciągu dnia odparł 4 kontrataki wroga, a następnie przeszedł do ataku. W tej walce, A. P. Żestkow zginał. 24 marca 1945 A. P. Żestkow otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego (Героя Савецкага Саюза).

W 1965 roku, w centrum wsi, w pobliżu szkoły, na braterskiej mogile żołnierzy sowieckich umieszczono 2 nagrobki. W 1967 r. na uroczystości upamiętniającej rodaków, którzy zginęli w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej (Вялікую Айчынную вайну), ustawiono stelę dla uczczenia ich pamięci.

Літ. (Literatura): Навечно в сердце народном.— 3 нзд,—Мн., 1984. М. К. Кошалеў.

Żastkow Aleksandr Pietrowicz (Жестков, Александр Петрович)22 23 24

2)
W Wojewódkach, w 1923 r. urodził się, Paweł Zwerew Timofewicz (Павел Зверев Тимофеевич). Szeregowy należał do 103-ciej Gwardyjskiej Dywizji Strzelców25, do której zaciągnął się / został zwerbowany w rosyjskim okręgowym komisariacie wojskowym w Witebsku (Витебский РВК)26. Zginął 6 kwietnia 1945 r. i pochowany został w Austrii miejscowości Semmering27 (Австрия, ст. Земмеринг). Pełna karta informacyjna o tym żołnierzu dostępna jest na stronie rosyjskiego memoriału28.

Zdjęcia archiwalne

W Archiwum Państwowym Obwodu Witebskiego (Государственный архив Витебской области) znajdują się historyczne zdjęcia z Wojewódek z następujących okresów29:

Nr katalogu: ГАВт ф. 3357, Коллекция документов укрупненных колхозов Витебского района Витебской области

  • 1944 - 09.06.1950 года

Сельскохозяйственная артель (колхоз) "Красный партизан", д. Воеводки Рудаковского сельского Совета Витебского района Витебской области
Rolnicza Spółdzielnia (kołchoz) "Czerwoni Partyzanci"

 

Nr katalogu: ГАВт ф. 275 - П, Первичные организации Коммунистической партии Белоруссии коллективных хозяйств Витебской области (Первичные организации КПБ колхозов Витебской области)

  • 21.07.1952 - 14.10.1952 года

Первичная организация Коммунистической партии (большевиков) Белоруссии сельскохозяйственной артели имени Кирова
(Первичная организация КП(б)Б колхоза им. Кирова), д. Воеводки Рудаковского сельского Совета Витебского района Витебской области

  • 14.10.1952 - 12.1980 года

Первичная организация Коммунистической партии Белоруссии сельскохозяйственной артели (с 28.11.1969 - коллективного хозяйства) имени Кирова (с 00.00.1961 - "Прогресс") (Первичная организация КПБ колхоза им. Кирова (с 00.00.1961 - "Прогресс")), д. Воеводки (с 00.00.1962 - д. Васильки) Рудаковского (с 22.12.1960 - Новкинского) сельского Совета Витебского района Витебской области

 

Nr katalogu: ГАВт ф. 3383, Коммунальное унитарное сельскохозяйственное предприятие Витебского района "Прогресс" Управления сельского хозяйства и продовольствия Витебского районного исполнительного комитета, д. Васильки Новкинского сельского Совета Витебского района Витебской области

  • 1961 - 28.11.1969 года

Сельскохозяйственная артель (колхоз) "Прогресс", д. Воеводки (с 1962 г. - Васильки) Новкинского сельского Совета Витебского района Витебской области
Spółdzielnia rolnicza (kołchoz), "Postęp"

Kolejna 3 część artykułu o białoruskich Wojewódkach ukarze się na stronie już za kilka dni. Poniżej link do poprzedniej części:

 

Dodaj komentarz


Kod antyspamowy
Odśwież

2024  Wojewódki Górne   globbers joomla templates